به گزارش روابط عمومی دانشگاه، در نشست علمی «خاستگاه معنویت جدید در ایران»، دکتر وحید سهرابی‌فر به سخنرانی پرداخت.
سهرابی‌فر در این نشست گفت: معنویت همواره یکی از نیازهای بشر بوده است. این نیاز در طول تاریخ توسط ادیان تأمین شده است و عالمان معنوی در واقع همان عالمان دینی بوده‌اند که به بعد معنوی دین توجه می‌کنند. با این حال در دوره اخیر شاهد ظهور «معنویت جدید» هستیم؛ معنویتی که خود را مستقل از دین معرفی میکند.
وی افزود: بررسی پیشینه این معنویت ما را به موضوع چگونگی شکل‌گیری مدرنیته رهنمون میشود. با بررسی وضعیت چند قرن اخیر غرب و در نظر گرفتن جریان‌های مهمی چون نهضت اصلاح دینی، روشن‌گری، رمانتیسیم و اصالت، ظهور چنین معنویت‌هایی در غرب قابل تبیین است.
این استاد دانشگاه ادیان و مذاهب در ادامه گفت: جامعه ما نیز که تحت تأثیر امواج مدرنیته غربی قرار گرفته است، از این جریان مصون نبوده است و امروزه معنویت‌های جدید در قالب‌های مختلفی چون ورزش، دوره‌های موفقیت و کسب ثروت، ترک اعتیاد، رمان، فیلم و . در جامعه ما شیوع یافته است. رویکرد گزینشی و تلاش در راستای چاره‌جویی برای مشکلات انسان جدید (مسئله معنا، سبک زندگی‌های نوین، تجارب زیسته متفاوت، مواجهه با سطوح مختلف مدرنیته) از ویژگی‌های این معنویت‌ها است.
وی در پایان گفت: بررسی انتقادی این معنویت‌ها نشان‌گر آن است که تصویر انسان در این معنویت‌ها، تصویری بسیار محدود، زودگذر و دنیوی است. این مسئله موجب میشود توصیه‌های این معنویت‌ها با واقعیت وجودی انسان سازگار نباشد.
گفتنی است این نشست روز پنجشنبه چهارم بهمن 1397 ساعت 11:30 در سالن شهید بهشتی دانشگاه ادیان و مذاهب برگزار شد.
گزارش سایت دانشگاه ادیان و مذاهب
دوره آنلاین «معنویت: از سنت تا مدرنیته»
- معنویت دینی و معنویت جدید
- تطور معنویت از دوران سنت تا دوره معاصر
- مدرنیته و پیامدهای آن برای معنویت
شرکت در این دوره به تمام علاقه مندان مباحث معنویت پیشنهاد می شود.
لینک ثبت نام:
yon.ir/ioXB2
«زندگی زمینی و راز آسمانی» سرانجام به نمایشگاه بین المللی کتاب تهران رسید. این کتاب توسط انتشارات نگاه معاصر (راهروی پنجم، پلاک 15) منتشر شده است.
این اثر محصول چند سال پژوهش و مطالعه است و پیش از این در جشنوارۀ پایان‌نامۀ سال کشور به عنوان اثر شایستۀ تقدیر شناخته شده است.
کتاب به بررسی دیدگاه چار تیلور (یکی از مهمترین فیلسوفان زندۀ دنیا) در باب پیامدهای مدرنیته برای دین و معنویت می‌پردازد و از چهار فصل تشکیل شده است:
فصل اول به مرور ادبیات بحث دین و مدرنیته پرداخته و نظریاتی چون «سکولاریزاسیون» و «بازگشت امر قدسی» را گزارش کرده است.
فصل دوم دیدگاه چار تیلور را شرح می‌دهد. این بخش در واقع به بررسی چگونگی شکل‌گیری هویت انسان مدرن در پنج قرن اخیر اختصاص دارد و در آن گزارش مختصری از اثر گران‌سنگ تیلور «عصر سکولار» ارائه شده است. سپس، اصطلاحات و تحلیل‌های چار تیلور مطرح شده است. نگاه ممتاز و متفاوت تیلور به مدرنیته و دین، راه جدیدی را در تقابل دین و مدرنیته می‌گشاید.
فصل سوم پیامدهای مدرنیته برای دین و نیز پیامدهای آن برای معنویت را بیان میکند. در این فصل تحولات متاخر در زمینۀ دین و معنویت، از نگاه تیلور مورد بررسی قرار گرفته است.
فصل چهارم ارزیابی و سنجش دیدگاه تیلور است. در این فصل پیامدهای ذکر شده برای دین و معنویت به طور انتقادی بررسی میشود و در پایان، نقاط قوت و ضعف نظریۀ تیلور مورد بحث قرار می گیرد. نگارنده معتقد است دیدگاه چار تیلور، از ظرفیت بالایی برای کمک به مسئلۀ دین و مدرنیته در کشورمان برخوردار است.
مطالعۀ این کتاب به تمام متخصصان و علاقه‌مندان بحث دین و مدرنیته پیشنهاد می شود.
در این جلسه به بررسی انتقادی دین شناسی دکتر عبدالکریم سروش خواهیم پرداخت. نظریه پرداز جناب دکتر فنائی است و جناب دکتر و بنده نیز نظرات خودمان را در این زمینه عرضه خواهیم کرد.
نقد دکتر فنائی، دارای دقت ها و نکات جذابی است. حضور در این جلسه به علاقه مندان بحث دین و تجدد پیشنهاد می شود.
ورود برای عموم آزاد و رایگان است.
بسیاری از پژوهشگران معنویت و نیز مراکز علمی، عمده تلاش خود را معطوف به نقد معنویت های جدید و عرفان های نوظهور کرده اند. در این بین سوال مهمی وجود دارد که کمتر مورد توجه قرار گرفته است: اولویت پژوهشی ما در بحث معنویت چیست و سرمایه و توان پژوهشی ما در بحث معنویت باید به چه سمتی برود و در چه مسیری هزینه شود؟ آیا تمرکز اصلی ما باید نقد معنویت های جدید باشد و یا اینکه نگاهی انتقادی به وضعیت خود داشته باشیم؟
در پاسخ بایستی توجه کنیم که رویکرد سلبی به معنویت جدید بدون ارائه بدیل مناسبی از معنویت اسلامی، در عمل هیچ فایده ای نخواهد داشت و تمرکز اصلی پژوهش های معنویت در کشور ما بایستی معطوف به ارائه نسخه روزآمدی از معنویت اسلامی باشد. این نسخه روزآمد بایستی دارای ویژگی هایی باشد که به برخی از آنها اشاره می شود.
واقعیت جهان امروز که جهان ارتباطات است اقتضاء میکند که ابزارهای حذفی ای چون فیلتر کردن، عدم اعطا مجوز نشر، جلوگیری از برگزاری جلسات و . در عمل فایده ی چندانی نداشته باشند بلکه نتیجه عکس بدهند. نمونه های مختلفی از این برخوردهای حذفی وجود دارد که موجب شده یک گروه کوچک یا یک فرد نه چندان شناخته شده را به صدر اخبار و مرکز توجهات و اوج شهرت رسانده است. این در حالی است که جهان امروز به بازاری می ماند که هر کسی متاع خود را در آن عرضه میکند و مخاطبی که «حق انتخاب» دارد، بر اساس فهم خودش دست به انتخاب محصول مورد نظرش می زند. در این فضا و بر اساس این منطق، آنچه اولویت دارد، ارائه معنویتی غنی تر، اصیل تر و راهگشاتر است. بدون ارائه چنین معنویتی، رویکرد سلبی به معنویت های جدید، نه تنها مفید نخواهد بود بلکه از باب «الانسان حریص علی ما منع» موجب رشد و گسترش آنها نیز خواهد شد.
پس از توجه به ضرورت ارائه نسخه روزآمدی از معنویت اسلامی، پرسش مهم دیگری مطرح می شود و آن این است که معنویت اسلامی نوین باید چه ویژگی هایی داشته باشد؟ قدم نخست در این زمینه آغاز یک پژوهش انتقادی در مورد نسخه موجود معنویت اسلامی است. صورت بندی فعلی این معنویت چه نقصانی دارد و چه زوایایی از زندگی انسان امروز را پوشش نمیدهد؟ لازمه این پژوهش شناخت جهان امروز و توجه به ویژگی های انسان معاصر است. به عبارت دیگر، اگرچه گوهر معنویت اسلامی همواره ثابت و ماندگار است ولی صورت بندی آن می تواند بسته به نوع مخاطب متفاوت باشد. آنچه امروز شاهد آن هستیم، ارائه صورت بندی از معنویت اسلامی است که مربوط به قرن ها پیش است؛ صورت بندی ای که به ویژگی ها و برخی از نیازهای انسان معاصر، توجه کافی ندارد. به نظر نگارنده، مهمترین رسالت معنویت پژوهی، ارائه نسخه ای از معنویت اسلامی است که گوهر و امهات مباحث اسلامی را در خود داشته باشد و از سوی دیگر، بر اساس شناخت صحیح و جامعی از جهان جدید و ویژگی های انسان معاصر باشد.
از جمله مسائلی که در ارائه نسخه جدید معنویت اسلامی بایستی مورد نظر باشد، توجه به قدرت انتخاب گری انسان جدید است. نسخه جدید معنویت اسلامی باید قابلیت رقابت و غلبه بر رقبای خود را داشته باشد. این مسئله از آن روست که جهان جدید، جهان تک صدایی نیست و گزینه ما (معنویت اسلامی) بایستی بتواند برتری خود را در عمل –و نه صرفا سخن- نشان بدهد. ویژگی دیگری که باید در نسخه جدید مورد توجه باشد، بها دادن به درونیات و احوالات سالک معنوی است. اگرچه در سنت اسلامی –آیات و روایات- و نیز آموزه های عرفای اسلامی، این مسئله مورد توجه بوده است ولی امروزه در معنویتی که به عموم مردم عرضه می شود، این مسئله مورد غفلت واقع شده است و حالات معنوی شخص سالک کمتر محل نظر است. نکته دیگری که در معنویت جدید اسلامی باید مورد توجه باشد، تفکیک مسلمات معنویت اسلامی از غیر مسلمات، مشکوکات و موهومات است. ما نیازمند یک نظام فکری برای معنویت اسلامی هستیم؛ نظامی که بر پایه مسلمات اسلامی ارائه شود و با منطق و عقلانیت بشری سازگار باشد. این ویژگی ها در کنار امور دیگر، زمینه را برای ارائه یک سبک زندگی نوین که بر اساس معنویت و اخلاق اسلامی طراحی شده است، فراهم می کند. رسیدن به این جایگاه، موجب می شود معنویت اسلامی در عمل مورد اقبال بیشتر قرار بگیرد و رقبای کم مایه، انحرافی و بدون پشتوانه، عرصه را به معنویت اصیل واگذار کنند.
دکتر وحید سهرابی فر - پژوهشگر دین، معنویت و مدرنیته
لینک این مطلب در سایت دین آنلاین
لینک این مطلب در کانال بیکرانگی
در تیرماه برای شرکت در یک دوره گفتگوی ادیان با موضوع صلح، به مدت سه هفته در ژنو سوییس بودم. این دور از گفتگوی ادیان با حضور نمایندگانی از سه دین یهودیت، مسیحیت و اسلام از چهار قاره آسیا، اروپا، آمریکا و آفریقا برگزار شد. میزبان این دور از گفتگوها شورای جهانی کلیساها بود. سایت شورای جهانی کلیساها، مصاحبه ای از بنده گرفته که ترجمه گزیده ای از آن را در ادامه می بینید:
وحید سهرابی فر دانش‌آموخته حوزه علمیه قم است. او پس از تحصیل در حوزه علمیه، تحصیلات خود را در دانشگاه ادیان و مذاهب در شهر مقدس قم ادامه داده است. وی سال گذشته از پایان‌نامه دکترای خود با عنوان "پیامدهای مدرنیته برای دین و معنویت: بررسی انتقادی دیدگاه چار تیلور" دفاع کرده است.
سهرابی فر از شورای جهانی کلیساها بابت برگزاری این دور گفت‌وگوی بین الادیانی تشکر میکند. او می‌گوید: «پیش از آغاز این دوره، منتظر یک جمع متکثر و مختلف بودم و افراد دعوت‌شده واقعاً چنین فضای متنوعی را پدید آورده بودند. افراد از آسیا، آفریقا، اروپا و آمریکای شمالی و از سه دین یهودیت، مسیحیت و اسلام در این دوره شرکت کرده بودند و هرکدام از یک بافت ویژه بودند که ترکیب غنی‌ای را تشکیل داده بود. موضوعات متنوعی در این دوره موردبحث واقع شد. یکی از محورهای اصلی، مقایسه متون مقدس ادیان در موضوعاتی چون مواجه با خداوند، پذیرش غیر، مسئله ن و . بود. از دیگر مسائل اصلی، موضوع صلح ازنظر ادیان مختلف بود.»
سهرابی فر معتقد است که آنچه ازاین‌گونه گفت‌وگوها می‌توان آموخت، کرامت و زیبایی‌ای است که خداوند در وجود هر انسانی نهاده است و این کرامت در تمام انسان‌ها وجود دارد. اگر ما پیروان ادیان مختلف این کرامت ذاتی را درک کنیم، آن‌گاه می‌توانیم زندگی مسالمت‌آمیز بر اساس احترام متقابل داشته و شاهد صلح بیشتر میان ادیان باشیم.
* لینک مصاحبه در سایت شورای جهانی کلیساها
** لینک مصاحبه در سایت دانشگاه ادیان و مذاهب
درباره این سایت